به گزارش قدس آنلاین به نقل از ویژه نامه بیت المقدس روزنامه قدس؛ درحالی آخرین روزهای ماه می را سپری کردیم که این روزها همزمان با هفتمین سالروز حمله اسرائیل به کشتی «ماوی مرمره» در سال ۲۰۱۰ بود. سالروز این اتفاق یادآور سیاست دوگانه ترکیه در قبال رژیم صهیونیستی است. ترکیه به رهبری حزب عدالت و توسعه پیش از وقوع بیداری اسلامی به دنبال ارائه مدل حکومتی در جهان اسلام بود، لذا این کشور تلاش داشت در مسائل مختلف جهان اسلام حضور فعالانه‌ای داشته باشد. مسئله فلسطین نیز یکی از مباحث مهم جهان اسلام است که نوع موضع­گیری ترکیه در قبال آن می‌توانست در اهداف پیش روی این کشور مؤثر باشد.

آنکارا برای نمایش ارتباط خود با فلسطین تلاش داشت نسبت به اقدامات رژیم صهیونیستی معترض باشد؛ لذا برخی از اقدامات ترکیه چون دعوای لفظی اردوغان با شیمون پرز در زمان جنگ غزه در این راستا تعریف می‌شد. اعزام کشتی آزادی نیز از اقدامات دیگر آنکارا محسوب می‌شود که حمله رژیم صهیونیستی به آن و پیگیری مسائل حقوقی مرتبط با آن از سوی ترک‌ها به «نمایش تنش» بین آنکارا و تل‌آویو کمک کرد.

در حقیقت حمله اسرائیل به کشتی ماوی مرمره باعث شد که افکارعمومی جهان اسلام به این موضوع معطوف شود. این در حالی بود که نگاه دولتمردان ترک به مسئله فلسطین با گفتمان مقاومت زاویه معناداری داشته و دارد. ترکیه در حالی ادعای حمایت از گروه‌های فلسطینی دارد که به‌عنوان نخستین کشور اسلامی رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخته است. تنش­های ظاهری ترکیه و رژیم صهیونیستی نیز باعث قطع روابط سیاسی طرفین نشد.

زمانی که حمله اسرائیل به این کشتی اتفاق افتاد، ترکیه تنها سطح روابط دیپلماتیک خود را برای حفظ ظاهر کاهش داد و روابط دیپلماتیک ترکیه به سطح دبیر دوم سفارت رسید که این موضوع به‌هیچ‌وجه به معنای قطع روابط دیپلماتیک طرفین قلمداد نمی‌شد. نکته مهمی که کمتر درباره آن بحث شده، احترام ترکیه به موجودیت رژیم غاصب صهیونیستی است که به‌طور رسمی از سوی آنکارا اعلام شده است؛ لذا ترک‌ها به دنبال حذف این رژیم جعلی نیستند. موارد مذکور به‌خوبی نشان می‌دهد که نگاه آنکارا به مسئله فلسطین با نگاه حاکم در گفتمان مقاومت متفاوت است.

روند مناسبات ترکیه و رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد که آنکارا بیشتر به دنبال ایجاد نوعی سازش میان این رژیم و گروه‌های فلسطینی است؛ لذا سیاست آنها در ارتباط با این بحث حفظ وضع موجود است.

در حقیقت می‌توان مدعی شد که مناسبات ترکیه و رژیم صهیونیستی به‌خصوص در عرصه نظامی نسبتاً استراتژیک است. گرچه اردوغان از سیاست‌های رژیم صهیونیستی در کرانه باختری و نوار غزه انتقاد کرده و سیاست‌های این رژیم را «تروریسم دولتی» خوانده بود؛ اما مناسبات راهبردی نظامی و اقتصادی حکایت از واقعیت دیگری دارد. حتی اگر آنکارا در قبال رژیم صهیونیستی مناسبات خود را استراتژیک تعریف نکرده بود، باور به تضاد آنکارا با تل‌آویو چندان امکان‌پذیر نیست؛ چراکه ترکیه در چارچوب مناسبات راهبردی خود با واشنگتن نمی‌تواند برخلاف سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا رفتار کند. حتی حرکات نمایشی ترکیه برای القای تنش خود با رژیم صهیونیستی موجب آزردگی آمریکایی‌ها شد. واشنگتن و تل‌آویو به دنبال انزوای گروه‌های فلسطینی چون حماس و جهاد اسلامی هستند؛ لذا آنکارا نمی‌تواند مناسبات استراتژیک با این گروه‌ها ایجاد کند.

اگر تنش­های ترکیه با رژیم صهیونیستی بعد از حمله نیروی دریایی رژیم صهیونیستی به کشتی صلح «مرمره» که حامل کمک‌های بشردوستانه برای غزه بود، تداوم داشت، چرا آنکارا درصدد بازسازی روابط خود با این رژیم برآمد؟ دولت ترکیه نه‌تنها از اعزام دومین کشتی این کشور به همراه کاروان دوم صلح به غزه با بهانه مشکلات فنی خودداری کرد، بلکه مواضع آنکارا در قبال رژیم صهیونیستی نیز با تغییر مواجه شد.

ازآنجایی‌که ترکیه از ابتدای ظهور رژیم اشغالگر قدس و حتی پیش از آن در دوران زمینه‌سازی برای غصب سرزمین‌های فلسطینی و تشکیل دولت یهودی، مناسبات نزدیکی با این رژیم داشته است؛ لذا باور تنش‌های ظاهری چند سال گذشته نیز سخت بود. متأسفانه در آن زمان بعضی از کارشناسان داخلی با تحلیل نادرست تنش آنکارا و تل‌آویو موضع ترکیه در قبال رژیم صهیونیستی را وارونه جلوه دادند. ترکیه از گذشته تا حال جدی ترین هم‌پیمان منطقه‌ای رژیم صهیونیستی بوده و اهداف گوناگونی را در ارتباط با این رژیم تعریف کرده است.

تحقیر ترکیه در جامعه اروپا باعث شده است که آنکارا همسویی بیشتری با واشنگتن و تل‌آویو داشته باشد. بر این اساس آنکارا از نفوذ آن‌ها در اروپا به نفع خود استفاده می‌کند. ترکیه با انعقاد پیمان نظامی و اطلاعاتی با رژیم صهیونیستی توانسته از حمایت‌های این رژیم برخوردار باشد. همچنین آنکارا به لحاظ نژادی و ساختار حکومتی با کشورهای عرب منطقه تناسب چندانی ندارد؛ لذا ترک‌ها گمان می‌کنند که رژیم صهیونیستی طبیعی‌ترین هم‌پیمان آن‌ها است. تلاش آنکارا برای ایفای نقش محوری در استراتژی خاورمیانه‌ای آمریکا نیز باعث می‌شود که ترکیه روابط گسترده‌ای با اسرائیل ایجاد کند.

ترکیه بر اساس پیمان‌های نظامی خود با رژیم صهیونیستی از آموزش نیروهای نظامی – امنیتی واحدهای اسرائیلی نیز بهره‌مند می‌شود. حتی سازمان‌دهی و تجهیز نیروهای نظامی ترکیه از سوی اسرائیل که به دنبال دستیابی آنکارا به بازار تسلیحات و فناوری‌های رژیم صهیونیستی امکان‌پذیر است، موجب می‌شود که ترکیه امنیت داخلی خود را به این پیمان‌ها گره بزند.

حجم تجارت ترکیه و رژیم اسرائیل از سال ۲۰۰۲ تا سال ۲۰۰۸ رشد ۶/۱۴ درصدی را تجربه کرده و گردشگری دو طرف افزایش یافته است.

مجموع اهداف ترکیه در گسترش مناسبات خود با رژیم صهیونیستی به اثبات می‌رساند که فراز و فرودها در روابط طرفین بیشتر در حکم تغییر تاکتیک بوده است؛ لذا تغییر تاکتیک­ها نمی‌تواند دلیلی بر انحراف از استراتژی مشخص‌شده باشد. بر این اساس آنکارا مناسبات خود با رژیم صهیونیستی را بیش‌ از پیش گسترش خواهد داد و در این مسیر مانعی پیش روی خود نمی‌بیند. اردوغان هم‌اکنون در سرزمین‌های اشغالی از کشتی تاکتیکی «ماوی مرمره» پیاده شده است و تحکیم مناسبات خود با رژیم اشغالگر قدس را در سر می‌پروراند.

ویژه نامه بیت المقدس دوشنبه هر هفته ضمیمه روزنامه قدس منتشر می شود.